در شرایطی که اقتصاد و نظام بانکی ایران با چالش‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کند، فناوری‌های نوظهور مالی، به‌ویژه ارزهای دیجیتال و رمزدارایی‌ها، به موضوعی داغ در میان کارشناسان تبدیل شده‌اند. اخیراً در گفت‌و‌گویی تخصصی میان سرکار‌خانم مهندس آزاده بختیاری (مدیرعامل داناتورکس) و جناب آقای مهندس سهیل نیکزاد، به بررسی این موضوع پرداختیم که آیا این بازار نوپا می‌تواند راهگشای مشکلات اقتصادی کشور باشد یا خود چالشی جدید بر سر راه سیاست‌گذاران است. همچنین راجع به ابعاد تفاوت ها و محدودیت های نظام بانکی ایران و بانک بین المللی صحبت کردیم.
این گفتوگو حاوی نکات مهم، چالش‌برانگیز و گاه متفاوتی بود که در قالب این مقاله برای شما خلاصه و دسته‌بندی کرده‌ایم. اگر فرصت تماشای ویدیوی کامل مناظره را ندارید، نگران نباشید، این نوشته به شما کمک می‌کند تا در مدت زمانی کوتاه، با مهم‌ترین محورهای بحث و نتایج آن آشنا شوید و از محتوای گفتوگو بی‌نصیب نمانید.
۱. آیا رمزارزها در اقتصاد و نظام بانکی کنونی ایران، ظرفیت نقش‌آفرینی دارند؟
اولین و اساسی‌ترین سوال مطرح شده این بود که آیا در وضعیت فعلی، ارزهای دیجیتال اساساً می‌توانند تأثیرگذار باشند؟ به گفته‌ی جناب آقای مهندس نیکزاد، یکی از کارشناسان حاضر، پاسخ به این سوال مثبت است. ویژگی اصلی بازار رمزارز که این پتانسیل را ایجاد می‌کند، ماهیت غیرمتمرکز و فرامرزی آن است. در شرایطی که نظام بانکی ایران با محدودیت‌های گسترده‌ای در سطح بانک بین المللی مواجه است، رمزارزها می‌توانند به عنوان ابزاری برای انتقال پول و تسهیل تجارت عمل کنند.
با این حال، ایشان تاکید کردند که این موضوع نیازمند نگاه دقیق قانون‌گذار و تفکیک میان مفهوم «رمزدارایی» به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری و «رمزارز» به عنوان یک وسیله پرداخت است. برای بهره‌برداری از این ظرفیت، باید به محدودیت های بانکی در دنیا و مقایسه اش با ایران بپردازیم و یه مقدار از اثرات رمزارز در پوشش دادن محدودیت های بانکی یا جبران اونها توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
۲. زیرساخت‌ها و چارچوب‌های لازم برای بهره‌برداری بهینه کدامند؟
برای آنکه بتوان از پتانسیل این بازار به درستی استفاده کرد، نیازمند ایجاد ساختارهای شفاف و کارآمد هستیم. جناب آقای مهندس نیکزاد در این بخش به اهمیت «شفاف‌سازی» در عملکرد فعالان این حوزه و همچنین لزوم ایجاد «زیرساخت پرداخت» امن و قابل اتکا اشاره کردند. بدون وجود یک چارچوب قانونی مدون، این بازار مستعد تبدیل شدن به بستری برای فعالیت‌های غیرقانونی است.
بنابراین، اولین قدم برای استفاده از مزایای آن، ایجاد یک محیط رگولاتوری هوشمند است که ضمن جلوگیری از ریسک‌ها، مسیر نوآوری را مسدود نکند. ضعف در این حوزه می‌تواند به تضعیف بیشتر نظام بانکی ایران در برابر راهکارهای جایگزین منجر شود و چالش‌های جدیدی را برای بانک بین المللی ایجاد کند.
۳. آیا می‌توان محدودیت‌های سایر حوزه‌های مالی را بر رمزارزها اعمال کرد؟
یکی از نگرانی‌های اصلی نهادهای نظارتی، سرایت ریسک از بازار رمزارز به سایر بازارهای مالی است. در این مناظره، این سوال مطرح شد که آیا می‌توان همان محدودیت‌های نظارتی که بر حوزه‌هایی مانند پرداخت حاکم است را در بازار رمزارز نیز پیاده‌سازی کرد؟ به عقیده کارشناسان، عملکرد درست دولت در تدوین ساختار و قانون‌گذاری، کلید پاسخ به این سوال است. اعمال محدودیت‌های سنتی بر یک فناوری نوین و ذاتاً متفاوت، نه تنها کارساز نیست، بلکه می‌تواند به مرگ این صنعت در کشور منجر شود.
بار دیگر، باید به محدودیت های بانکی بین المللی در دنیا و مقایسه اش با ایران بپردازیم و یه مقدار از اثرات رمزارز در پوشش دادن محدودیت های بانکی یا جبران اونها تا بتوانیم به یک مدل نظارتی بومی و کارآمد دست یابیم. این مدل باید توازن را میان کنترل و آزادی عمل برقرار کند، موضوعی که نظام بانکی ایران سال‌هاست با آن درگیر است.
۴. با وجود محدودیت‌ها، آیا شانسی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌ها باقی می‌ماند؟
در پاسخ به سوال پایانی، جناب آقای مهندس نیکزاد دیدگاه خود را این گونه مطرح کردند:
به نظر ایشان، ظرفیت بالقوه در این بازار وجود دارد، اما با اعمال محدودیت‌های فعلی، امکان استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها تقریباً از بین می‌رود. تجربه نشان داده است که مردم و کسب‌وکارها تا جای ممکن سعی می‌کنند از این ظرفیت‌ها، حتی با دور زدن قوانین، استفاده کنند تا زمانی که دیگر امکان هیچ فعالیتی وجود نداشته باشد. این وضعیت، تنها به زیرزمینی شدن فعالیت‌ها و افزایش ریسک برای کاربران منجر می‌شود. در چنین فضایی، ارتباط با بانک بین المللی نه تنها بهبود نمی‌یابد، بلکه پیچیده‌تر نیز می‌شود.
در نهایت، لازم است به محدودیت های بانکی در دنیا و مقایسه اش با ایران بپردازیم و یه مقدار از اثرات رمزارز در پوشش دادن محدودیت های بانکی یا جبران اونها تا درک کنیم که راهکار، در تقابل با فناوری نیست، بلکه در پذیرش هوشمندانه و قانون‌گذاری صحیح آن نهفته است. نظام بانکی ایران و ارتباط آن با هر بانک بین المللی، نیازمند چنین نگاهی است. در غیر این صورت، فرصت‌ها یکی پس از دیگری از دست خواهند رفت و تنها چالش‌ها برای اقتصاد کشور باقی خواهند ماند.
ما باید به محدودیت های بانکی در دنیا و مقایسه اش با ایران بپردازیم و یه مقدار از اثرات رمزارز در پوشش دادن محدودیت های بانکی یا جبران اونها تا بتوانیم از این فرصت تاریخی به نفع کشور استفاده کنیم. این یک انتخاب استراتژیک برای آینده نظام بانکی ایران و جایگاه آن در تعاملات بانک بین المللی است.
آنچه در این مقاله خواندید، خلاصه‌ای از نکات و دیدگاه‌های مطرح‌شده در گفت‌و‌گویی است که پیرامون این موضوع صورت گرفت. برای آن دسته از مخاطبانی که علاقه‌مندند جزئیات کامل گفتوگو، استدلال‌ها و فضای واقعی صحبت را از نزدیک دنبال کنند، تماشای ویدیوی کامل این گفتوگو در ادامه را توصیه می‌کنیم.
مشاهده این ویدیو می‌تواند درک عمیق‌تری از ابعاد مختلف موضوع مورد بحث ارائه دهد.
